عکس سیاه و سفید با کنتراست بالا در رنگمایه است؛ پر از خطوط کوتاه عمودی و افقی (مرده ها و زنده ها).  فضای حاکم بر عکس بسیار سرد و سنگین است.آسمان، دلگیر و ابری و زمین، گل آلود و چسبناک است. (گویی برای بازپس گیری فرزندان خود دست دراز کرده است) و انسان ها یا کشته شده یا مصیبت زده اند.

عکس عمق دارد. فضایی عمیق که از ابتدا تا انتها پر از کشته، مصیبت و اندوه است.

انسان ها در گسترۀ وسیع، سرد و دلگیر عکس کوچک به چشم می آیند.

پیرزن جلوی تصویر با دست های گشوده پیداست که کشتۀ خود را یافته است.

جوانی که با پاهای روی هم انداخته، می توانست پس از کار روزانه بر چمنزاری دراز کشیده باشد و مادرش برای صدا کردنش سر میز شام به دنبالش آمده باشد؛ و کمی آن طرف تر زن دیگری کمر خم کرده است تا بهتر چهرۀ کشتۀ غوطه ور در گل و خون را ببیند، که آیا عزیز اوست؟ و انعکاس قامت خمیده اش در گودال آب چه شایسته این مصیبت را عیان تر به تصویر می کشد.
 

در افق، دیگرانی چون این دو هر یک بر سر عزیزی می گریند؛ و بعضی ناباورانه عقب ایستاده اند.

عکس سیاه و سفید با کنتراست بالا و کادربندیِ بازِ مناسب در انتقال فضای مصیبت زدۀ و مغموم بسیار موفق بوده است.

به حق نام این عکس برآزندۀ آن است:
 

"اندوه"

اندوهی که دست ساخت بشر است برای بشریت. اندوهِ حاصل از جنگ.


 

==========================

نخستین عبارات نقد، نشان از ورود منتقد به متن از نگاه به فرم دارد، این اشارات کوتاه که در انتهای نقد نیز شاهد تاکید بر آن هستیم، هرچند در بیان رابطه میان فرم و محتوا کوشیده اند، اما از شرح روشن دلیل پرهیز کرده و آن را به دریافت مخاطب وانهاده اند.

به عبارت دیگر، خواننده نقد، هنگامی که عبارت، "فضای حاکم بر ثبت بسیار سرد و سنگین است" را دقیقا پس از اشاره به کنتراست بالای عکس و خطوط عمودی و افقی موجود در آن مطالعه می کند، تصور خواهد کرد که این فضای سرد و سنگین، نتیجه منطقی عناصر بصری است که منتقد به آنها پرداخته است در حالی که مطالعه ادامه نقد این ذهنیت را در خواننده تقویت می کند که این فضای سرد و سنگین حاصل اتمسفر حاکم بر ثبت و  سوژه هایی است که پیش روی عکاس قرار داده شده است و به همین دلیل خواننده نقد در کشف رابطه میان عبارات نقد با یکدیگر دچار سردرگمی و ابهام می شود.

این تاثیر کاملا در مغایرت با اثری است که اشاره منتقد به "عمق میدان عکس" و ارتباط آن با "عمق فاجعه" می نماید. استفاده شایسته منتقد از این تجانس ⁽¹⁾ و تناظر، خواننده نقد را در هنرمندی منتقد در ظرافت بیان ارتباط فرم و محتوا دچار شعف می کند و به همین نسبت سطح انتظار وی را از نقد و منتقد افزایش می بخشد.

قدرت این نگاه و بیان ساده اما غنی است که می تواند ذهن مخاطب را در مواجهه با عبارات دیگر نقد که در پی آمده است، به معنا هدایت کند، "انسان ها در گسترۀ وسیع، سرد و دلگیر عکس کوچک به چشم می آیند".

بخش عمده نقد، بر توصیف عکس متمرکز است و منتقد توانسته است به خوبی عناصر و روابط میان المانهای شاخص موجود در ثبت را کشف و برجسته نماید.


ثمین جواهریان، تبحر ویژه ای در استخراج زیبایی از زشتی دارد. و شاید بتوان گفت این بزرگترین ویژگی است که نقد های او را دوست داشتنی می کند. او این کار را با کمک به پرواز خیال مخاطب به دنیایی در تضاد با دنیای واقعی صورت می بخشد و پرسوناژهای موجود در عکس را از فضایی جهنمی و ملتهب به خنکای نسیم بهشت سوق می دهد، بهشتی که زمینی، دست یافتنی و دوست داشتنی است تا خواننده نقد در خیال خود فرصت یابد، مسیر دستیابی به آن را بازیابد.

می توان گفت، نقد از نگاه نافذ منتقد حکایت می کند اما در بیان و تفسیر فرم می تواند قوی تر ظاهر شود.




---------
1 - جناس یا همجنس‌سازی؛ نزدیکی هرچه بیشتر واژه‌ها از نظر لفظی است.